Kan een minderjarige ook zelf naar de rechter?
Een minderjarige kan niet zo maar zelf naar de rechter stappen. In principe moet je voor een procedure 18 jaar of ouder zijn. Toch gaat het juist vaak om en over een minderjarig kind. Er zijn situaties waarin een uitzondering op de regel geldt. Het is dus voor minderjarigen soms wél mogelijk om zelf met de rechter te praten. Twee voorbeelden zijn het kindgesprek en de informele rechtsingang.
Kindgesprek
Een minderjarige heeft het recht om gehoord te worden. Dit ‘horen’ is alleen aan de orde als de ouders een procedure starten bij de rechtbank die de minderjarige ook rechtstreeks aangaan. Hierbij kan gedacht worden aan procedures waarbij wordt gesproken over een omgangsregeling, een geschil tussen de ouders over het ouderlijk gezag of over de verblijfplaats van de minderjarige.
In dit soort zaken worden kinderen ouder dan 12 jaar door de rechter in de gelegenheid gesteld om te worden gehoord. Dit wordt het kindgesprek genoemd. Soms stelt de rechter ook minderjarigen jonger dan 12 jaar in de gelegenheid om hun mening te geven. Dit is afhankelijk van de situatie en ter beoordeling van de rechter.
De rechtbank stuurt een brief naar de minderjarige en nodigt hem/haar uit om zijn/haar mening te geven (zonder de aanwezigheid van de ouders). In de brief krijgt de minderjarige een keuze. De minderjarige mag naar de rechtbank komen om met de rechter in gesprek te gaan of mag een brief schrijven. Het kind mag hier gebruik van maken, maar het hoeft niet.
Van belang om te weten is dat de mening van de minderjarige niet doorslaggevend is. Het gesprek zal de rechter meer inzicht geven in de situatie tussen de ouders en daarnaast zal de rechter de mening van het kind laten meewegen in de uiteindelijke beslissing.
Meer informatie over het kindgesprek bij de rechtbank is ook te vinden op de volgende pagina: https://www.rechtspraak.nl/Naar-de-rechter/rol-in-rechtszaak/paginas/kindgesprek.aspx
Informele rechtsingang
Minder bekend is dat minderjarigen van 12 jaar en ouder ook zelf contact kunnen opnemen met de rechtbank. Dit wordt ook wel de informele rechtsingang genoemd.
Met de informele rechtsingang wordt aan een minderjarige de mogelijkheid gegeven om zelf iets te doen, zonder daarbij afhankelijk te zijn van de ouders. Het is dus een belangrijke manier waarop een minderjarig kind zijn/haar stem kan laten horen.
De wet biedt deze mogelijkheid aan minderjarigen van 12 jaar of ouder óf aan de minderjarige die instaat kan worden geacht zijn/haar belangen behoorlijk waar te nemen. Als het kind derhalve jonger is dan 12 jaar, dient de minderjarige wel goed in staat te zijn om een mening te vormen en deze te uiten.
De minderjarige kan de rechter op verschillende manieren bereiken. Er kan een brief of een e-mail worden gestuurd, maar er kan ook telefonisch contact worden opgenomen. Als een minderjarige hier graag hulp bij wenst, is het mogelijk bijvoorbeeld contact op te nemen met de kinder- en jongerenrechtswinkel. Zij kunnen kosteloos helpen.
De informele rechtsingang is beperkt tot een aantal onderwerpen, namelijk:
- Een bijzonder curator vragen om voor de belangen van het kind op te komen
Soms kunnen de ouders niet meer goed voor de belangen van het kind opkomen. Dit kan het geval zijn op het moment dat de ouders gaan scheiden. In deze situatie kan de minderjarige vragen een zogenaamde bijzondere curator aan te wijzen. De bijzonder curator is iemand die de belangen van het kind in de gaten kan houden. De bijzondere curator wordt dan partij in de procedure en zal zich moeten uitlaten over wat hij/zij het meest in het belang van de minderjarige acht.
- Aanpassing van het ouderlijk gezag
Dit ziet op de vraag of het ouderlijk gezag door beide ouders moet worden uitgeoefend of één ouder het gezag moet hebben.
- Omgangsregeling vaststellen of wijzigen
Er kan een verzoek worden gedaan om een omgangsregeling (ook wel zorg- en contactregeling genoemd) vast te stellen, aan te passen of stop te zetten. Dit kan ook gaan over een regeling met iemand anders dan ouders, bijvoorbeeld een opa of oma.
- Instellen van een informatie- en consultatieregeling
Hierbij gaat het erom op welke manier de ouders met elkaar dienen te overleggen en elkaar dienen te informeren over de minderjarigen. Hier mag een minderjarige ook iets van vinden.
De rechter besluit of het verzoek in behandeling wordt genomen. Dit is de rechter niet verplicht. Als het verzoek in behandeling wordt genomen, nodigt de rechter de minderjarige uit voor een gesprek. Als het nodig is, wordt het verzoek van de minderjarige ook met de ouders besproken. Daarna volgt een uitspraak. De rechter beslist altijd in het belang van het kind.